پیشینه دانشگاه ازاد اسلامی

تشکیل دانشگاه آزاد اسلامی 

دو سال پس از انقلاب فرهنگی ایران  در روز 31 اردیبهشت ماه سال 1361 آیت ا... هاشمی رفسنجانی در خطبه نماز جمعه تهران برای اولین بار از طرحی به نام دانشگاه آزاد اسلامی سخن گفت . در حقیقت سخنان ایشان ، نتایج رایزنی هایی بود که او و دکتر عبدا... جاسبی برای راه اندازی دانشگاه ازاد اسلامی انجام داداه بودند .

 در آذر ماه همان سال اساسنامه دانشگاه نوشته شد که بر اساس آن دانشگاه مؤسسه عام المنفعه ای معرفی گرید که همه هزینه های آن صرف امور مربوط به دانشگاه می شود .

اولین آزمون ورودی دانشگاه در اسفند ۶۱ با شرکت ۳۲ هزار داوطلب درشاهرود، اهواز، تبریز، تهران، رشت، زاهدان، کرمان، مشهد و یزد برگزار شد و حدود ۳ هزار نفر در رشته‌های راه و ساختمان، برق، مکانیک، فیزیک، ریاضی، شیمی، صنایع فلزی، نساجی و حسابداری پذیرفته شدند. 

شورای عالی دانشگاه عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری در این دانشگاه بر اساس اساسنامه دانشگاه ‌است. اعضای این شورا شامل: هیأت مؤسس یا نمایندگان ثابت آنها، نماینده رهبر، نماینده جامعه مدرسین حوزه علمیه قم یا نماینده جامعه روحانیت مبارز، وزیر فرهنگ و آموزش عالی و یا نماینده ثابت او، نماینده ثابت ستاد انقلاب فرهنگی (شورای عالی انقلاب فرهنگی کنونی) یا جانشین قانونی ستاد انقلاب فرهنگی و رئیس دانشگاه است.

مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی توسط ریاست عالیه آن انجام می‌شود. ریاست عالیه دانشگاه آزاد اسلامی توسط هیأت مؤسس و هیات امناء تعیین می‌گردد.

دانشگاه آزاد اسلامی همانند دیگر مؤسسات آموزشی در ایران، زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی فعالیت می‌کند. نوع مدرک اعطایی به فارغ‌التحصیلان این دانشگاه، به صورت مستقل و از طرف دانشگاه آزاد اسلامی اعطا می‌گردد (با قید محل تحصیل).

هیئت مؤسس

اعضای هیئت مؤسس دانشگاه اکبر هاشمی رفسنجانی (رئیس) عبدالله جاسبی،  عبدالکریم موسوی اردبیلی،  میرحسین موسوی و احمد خمینی بودند. پس از رحلت احمد خمینی حسن خمینی جانشین وی در هیئت مؤسس شد.

در سال ۱۳۸۹ خورشیدی، شورای عالی انقلاب فرهنگی با تغییر اساسنامه دانشگاه تعداد اعضاء هیئت مؤسس را به ۹ نفر افزایش داد. مطابق با این مصوبه، آقایان حسن حبیبی،  علی‌اکبر ولایتی، محسن قمی و حمید میرزاده به اعضای هیئت مؤسس افزوده شدند که پس از فوت حسن حبیبی و تصویب هیئت مؤسس و شورایعالی انقلاب فرهنگی علی‌اکبر ناطق نوری جایگزین او شد. 

در اسفندماه ۱۳۹۳ هاشمی رفسنجانی رئیس هیئت مؤسس دانشگاه آزاد اسلامی،  علی‌محمد نوریان را به سمت دبیرکل هیئت مؤسس انتخاب کرد. پس از فوت هاشمی رفسنجانی،  علی‌اکبر ولایتی با حکم رهبر انقلاب به ریاست هیأت مؤسس دانشگاه انتخاب شد.

در ۲ مرداد ۱۳۹۶ رسانه‌های ایران از استعفای ناطق نوری از هیئت مؤسس دانشگاه آزاد خبر دادند. بر این اساس ناطق نوری در پاسخ به نامه یک عضو هیأت علمی دانشگاه که نظر وی را درباره تغییرات پدید آمده در دانشگاه آزاد اسلامی سؤال کرده بود، پاسخ داده‌است: «بنده از عضویت در هیئت مؤسس استعفا داده‌ام و اصلاً در جریان آنچه در دانشگاه آزاد وی می‌گذرد نیستم و به هیچ وجه در امور دانشگاه دخالت نداشته و ندارم؛ بنابراین آنچه در مورد اینجانب گفته می‌شود بشدت تکذیب می‌شود.»

هیئت امناء

هیئت امناء که عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری در مورد این دانشگاه است تشکیل شده از: سه نفر از اعضای هیأت مؤسس که حتماً یک ‌نفر از آن‌ها باید روحانی باشد (در حال حاضر: علی‌اکبر ولایتی، سید حسن خمینی،  عبدالله جاسبی)، رئیس دانشگاه (محمد مهدی طهرانچی)، وزیر بهداشت (سعید نمکی) و وزیر علوم (منصور غلامی)، رئیس نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها (مصطفی رستمی) و سه نفر از اعضای هیأت علمی تمام وقت دانشگاه‌ها در مرتبه دانشیاری یا بالاتر که هیچ‌گونه سمت مدیریتی و حکومتی غیر از تدریس و پژوهش نداشته باشند به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی (محمدمهدی طهرانچی،  فریدون عزیزی،  فرهاد رهبر).

مدیریت دانشگاه

مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی توسط ریاست عالیه آن صورت می‌گیرد. ریاست عالیه این دانشگاه، توسط هیئت امناء این دانشگاه منصوب می‌شود. دانشگاه آزاد اسلامی همانند دیگر مؤسسات آموزشی در ایران، زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی فعالیت می‌کند. نوع مدرک اعطایی به فارغ‌التحصیلان این دانشگاه، به صورت مستقل و از طرف دانشگاه آزاد اسلامی اعطا می شود.  این دانشگاه عضو اتحادیه دانشگاه‌های جهان اسلام است.

رؤسای دانشگاه آزاد اسلامی

عبدالله جاسبی از تابستان ۱۳۶۱ تا اسفند ۱۳۹۰، فرهاد دانشجو از اسفند ۱۳۹۰ تا شهریور ۱۳۹۲، حمید میرزاده از شهریور ۱۳۹۲ تا اردیبهشت ۱۳۹۶، علی محمد نوریان از اردیبهشت ۱۳۹۶ تا ۲۵ تیر ۱۳۹۶، فرهاد رهبر از ۲۵ تیر ۱۳۹۶ تا ۲۸ مرداد ۱۳۹۷ و محمدمهدی طهرانچی از ۲۸ مرداد ۱۳۹۷ تاکنون روسای دانشگاه آزاد اسلامی بوده اند.

منطقه بندی دانشگاه های آزاد

واحد‌های دانشگاه آزاد در هفده منطقه به این شرح دسته‌بندی شده و واحد‌های هر منطقه زیر نظر دبیرخانه استانی آن منطقه اداره می‌شوند. این مناطق عبارتند از: منطقه یک: استان فارس، منطقه دو: استان‌های آذربایجان غربی، اردبیل و زنجان، منطقه سه: استان مازندران، منطقه چهار: استان‌های اصفهان و چهارمحال، منطقه پنج: استان‌های مرکزی، همدان و لرستان،  منطقه شش: استان خوزستان، منطقه هفت: استان‌های کرمان و یزد، منطقه هشت: واحد‌های داخل تهران بزرگ، منطقه نه: استان‌های خراسان (شمالی، جنوبی، رضوی) و شهر طبس از استان یزد، منطقه ده: استان‌های سمنان، گلستان، منطقه یازده: استان‌های کردستان، کرمانشاه و ایلام، منطقه دوازده: واحد‌های درون استان تهران و خارج از محدوده تهران بزرگ، قزوین، البرز و قم، منطقه سیزده: استان آذربایجان شرقی، منطقه چهارده: استان سیستان و بلوچستان، منطقه پانزده: استان هرمزگان، منطقه شانزده: استان‌های بوشهر و کهگیلویه و بویر احمد و منطقه هفده:استان گیلان.

 افتخارات دانشگاه آزاد اسلامی :

• سومین دانشگاه جهان از نظر تعداد دانشجو

• صرفه جویی ارزی برای کشور

• بومی کردن نیروهای تخصصی

• پرورش نیروهای سرآمد متخصص و علمی

• تأسیس هزار خوابگاه دانشجویی

• گسترش خدمات مشاوره دانشجوئی با بیش از 250 مرکز مشاوره فعال در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی

• اهتمام در فراهم کردن خدمات رفاهی برای دانشجویان

• دانشگاه مجازی ( واحد الکترونیکی)

در راستای همگامی با پیشرفت علمی و پویایی، دانشگاه آزاد اسلامی به منظور آموزش متناسب با نیازهای روز ، واحد الکترونیکی دانشگاه (دانشگاه مجازی www.iauec.com) ، با مجوز رسمی وزارت علوم ، تحقیقات و فن آوری گشایش یافت.

اهداف و برنامه های توسعه (کوتاه مدت و بلند مدت) واحد الکترونیکی به شرح ذیل می باشد:

1. تصویب و راه اندازی رشته های مختلف تحصیلی متناسب با نیازهای حرفه ای کشور و با نظر به کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه اقتصادی و اجتماعی .

2. همکاری با دانشگاه ها و موسسات داخلی و خارج از کشور با اهداف جذب دانشجو و برگزاری دوره های مشترک علمی و آموزشی .

3. تدوین برنامه های مدون آموزشی بر پایه استاندارد های بین المللی آموزشی الکترونیکی.

4. برگزاری دوره های آموزشی کوتاه مدت و یا میان مدت در بستر آموزش الکترونیکی (E-Learning) ؛ با هدف ارائه آموزش های مداوم و تکمیلی به دانشجویان و کارکنان شاغل در نهادها و موسسات مختلف .

5. ارتباط و تعامل با موسسات آموزش عالی و دانشگاه ها در سطح بین المللی در زمینه طراحی ، تولید وتبادل آخرین دستاوردهای آموزشی.

6. ارتقاء توان علمی و تخصصی کشور با تربیت نیروهای متخصص و کارآمد و نیز ایجاد بستری مناسب جهت دستیابی به جامعه ای دانایی محور.

7. ایجاد مراکز رشد مجازی در کشور ونیز کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) در عرصه های مختلف علمی، اجتماعی و اقتصادی.

• مراکز پژوهشی

در حال حاضر دانشگاه آزاد اسلامی دارای ۲۸ مرکز و پژوهشکده می‌باشد. برخی از مراکز مهم تحقیقاتی عبارتند از: مرکز تحقیقات فیزیک پلاسما، مرکز عالی بین‌المللی تحقیقات بین رشته‌ای (CEIS)، مرکز مطالعات استراتژیک، مرکز تحقیقات گیاهان دارویی اردبیل، مرکز مطالعات و تحقیقات محیط زیست و انرژی (CEEVS)، مرکز تحقیقات باستان‌شناسی (واحد ابهر)، مرکز تحقیقات تهران پزشکی، مرکز تحقیقات شیر و فرآورده‌های آن (واحد کرج)، مجتمع آزمایشگاهی و مزارع تحقیقاتی (واحد بروجرد)، مرکز تحقیقات کشاورزی (واحد دامغان) مزارع آموزش تحقیقاتی و گلخانه‌ای (واحد جیرفت)، مزارع آموزشی و تحقیقاتی(واحد رودهن).

• تولیدات علمی

طبق آخرین آمار دریافت شده از پایگاه Scopus، در پنج ماه اول سال ۲۰۰۹ دانشگاه آزاد با ۱۰۷۹ مقاله در سطح کشور موفق به کسب رتبه اول در تولید مقالات علمی شده است.

به طور کلی توسط این دانشگاه تاکنون بیش از ۱۴۵۵ کتاب تالیف، ۳۹۱ کتاب ترجمه، مقاله ۳۳۶۷ در نشریات ISI و ۴۹۸۲ مقاله در نشریات علمی، پژوهشی منتشر شده است.

• فعالیت‌های ورزشی

انتخاب دکتر عبد اله جاسبی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان هیات رئیسه فدراسیون جهانی کاراته WSKF با توجه به حضور مستمر و تداوم قهرمانی تیم کاراته دانشگاه آزاد اسلامی در مسابقات بین المللی و جهانی و همچنین در راستای تلاش و اهتمام این دانشگاه در رشد و گسترش و توسعه این ورزش در کشور، آقای دکتر جاسبی به دعوت فدراسیون جهانی کاراته جهت شرکت در بیستمین سالگرد تاسیس فدراسیون جهانیWSKF به کشور ژاپن عزیمت نمودند و در این مراسم توسط آقای یامانگی ریاست فدراسیون جهانی شوتوکان ، دکتر جاسبی به عضویت این فدراسیون منصوب گردید.

واگذاری ریاست فدراسیون شوتوکان آسیا تا سال 2010 به ایران به واسطه حضور رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در نهمین دوره مسابقات قهرمانی جهان و جشن بیستمین سالگرد تاسیس این فدراسیون در ژاپن به ریاست فدراسیون شوتوکان آسیا تا سال 2010 به ایران واگذار گردید.

• برگزاری پنجمین المپیاد ورزشی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی سراسر کشور.

• برگزاری پنجمین المپیاد ورزشی دانشجویان ورزشکار دانشگاه آزاد اسلامی در 24 رشته ورزشی مصوب و با شرکت 3000 ورزشکار در دو بخش برادران و خواهران برگزار شد.

• رسانه

روزنامه آفرینشو فرهیختگان و روزنامه شاپرک به صاحب امتیازی دکتر عبدالله جاسبی و خبرگزاری آنا و خبرگزاری ایسکانیوز به این دانشگاه وابسته هستند.

         وقف تمام دارایی‌ها

در شهریور ۱۳۸۸ اعضای هیات موسس جدید دانشگاه آزاد تمامی اموال غیرمنقول اعم از مشاع یا مفروز و دارایی‌های منقول بادوام، حقوق، امتیازات، سهام و تمام اجزا، توابع و متعلقات مربوط به دانشگاه آزاد اسلامی را وقف کردند. در بیانیه هیات موسس دلیل این وقف اینگونه ذکر شد: «این سرمایه عظیم در درجه اول و عمدتاً متکی به شهریه دریافتی از میلیون‌ها دانشجو بوده و اندکی از آن از منابع کمک‌های اشخاص حقیقی و حقوقی خیر تامین شده و به این وسیله بار عظیم مالی از دوش دولت و بودجه ملی برداشته شده است. با وقف این ثروت عظیم ملی این ثروت به ملت بازگردانده می شود.»